Wacław Roman Wegnerowicz (1883-1950). Żołnierz, publicysta, dyplomata – przyczynek do biografii
DOI:
https://doi.org/10.34739/tem.2023.01.05Słowa kluczowe:
zabory, legiony, niepodległość, II RP, służba konsularna, publicystyka, biografistykaAbstrakt
Artykuł traktuje o losach Wacława Romana Wegnerowicza i jego służbie ojczyźnie. Zapisał się na kartach historii jako żołnierz, publicysta, dyplomata. W swej wędrówce zawodowej przemierzył Europę, Bliski Wschód, a u kresu swego życia osiadł w Ameryce Północnej. Jego kariera zawodowa na różnych płaszczyznach była barwna oraz obfitująca w relacje z ważnymi i znaczącymi osobistościami. Praca w dyplomacji zajmowała jednak najwięcej miejsca w życiu Wegnerowicza. Skierowany do pracy w służbie konsularnej, piastował kolejno kierownicze stanowiska w konsulatach w Marsylii, Stambule i w Treście. Ostatnie lata życia spędził w Kanadzie, działając czynnie dla sprawy polskiej.
Pobrania
Bibliografia
Źródła archiwalne:
Archives départementales des Bouches-du-Rhône (Marseille)
Archiwum Narodowe w Krakowie
Archiwum Państwowe w Warszawie
Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego
Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie – Rembertowie
Instytut Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku
Instytut Polski i Muzeum im. Generała Władysława Sikorskiego w Londynie
Źródła drukowane:
“Bulletin of the Polish Institute of Arts and Sciences in America” 1944, nr 2.
Cygan W.K., Oficerowie Legionów Polskich 1914-1917. Słownik biograficzny. T. V Ś-Ż, Warszawa 2007.
Zjazdy i konferencje konsulów polskich w Niemczech. Protokoły i Sprawozdania 1920-1939, red. H. Chałupczak, E. Kołodziej, Lublin 1999.
Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica w Sosnowcu: Księga pamiątkowa wydana z okazji 90-lecia szkoły, Sosnowiec 1984.
Prasa:
„Dziennik Narodowy” 1915
„Dzień Bydgoski” 1935
„Gazeta Gdańska” 1923
„Ilustrowany Kurier Codzienny” 1915
„Kronika Polska” 1908
„Kurier Bydgoski” 1933
„Le Petit Marseillais” 1939
„Literatura i Sztuka. Dodatek
do Dziennika Poznańskiego” 1912
„Morze” 1931
„Naprzód” 1916; 1920
„Nowy Kurier” 1933
„Ojczyzna i Postęp” 1917
„Podlasie” 1936
„Przymierze” 1920
„Republika” 1933
„Sherbrooke Daily Record” 1949; 1952
„Wiadomości Polskie” 1916
„Zakopane” 1912
„Ziemia Radomska”1933
Opracowania:
Ambrochowicz-Gajownik A., W cieniu Lazurowego Wybrzeża. Konsulat polski w Marsylii w latach 1919-1940, Warszawa 2019.
Barszczewski A., Polskie zainteresowania językiem i kulturą białoruską w XIX i XX wieku, „Notatki Płockie” 1969, nr 2.
Baumfeld G., Artyleryi Legionów Pułk Pierwszy, Kraków 1917.
Bestry J., Służba konsularna Drugiej Rzeczypospolitej w Czechosłowacji, Wrocław 2005.
Biegański W., Wojsko Polskie we Francji 1939-1940, Warszawa 1967.
Cenckiewicz S., Tadeusz Katelbach (1897-1977): Biografia polityczna, Warszawa 2005.
Chcianowicz W., Dzieje I Pułku Artylerii lekkiej Legionów Józefa Piłsudskiego, Londyn 1967.
Chmielarz A., Przyczynek do dziejów intendentury I Brygady Legionów Polskich do maja 1916, „Przegląd Historyczno-Wojskowy 2013, nr 14/1.
Chmielowska D., Polsko-tureckie stosunki dyplomatyczne w okresie międzywojennym, Warszawa 2006.
Ciechanowski J.S., Podwójna gra. Rzeczpospolita Polska wobec hiszpańskiej wojny domowej 1936-1939, Warszawa 2014.
Czosnowski S., Akta Tymczasowej Rady Stanu i Rady Stanu Królestwa Polskiego, „Przegląd Historyczny” 1928, nr 2.
Deszczyński M.P., Mazur W., Na krawędzi ryzyka. Eksport polskiego sprzętu wojskowego w okresie międzywojennym, Warszawa 2004.
Gierowska-Kałłaur J., Kornat M., Turcja w koncepcjach polskiego Sztabu Generalnego w okresie Konferencji Lozańskiej (1922-1923). Nieznane memorandum Tadeusza Schaetzla, „Studia z dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 2014, nr 49.
Giza A., Polska publicystyka kresowa 1905-1914 (o stosunkach polsko-rosyjskich), „Szczecińskie Prace Polonistyczne” 1996, nr 8.
Głębicka E., Maria i Marian Dąbrowscy wśród wolnomularzy w latach 1909-1925 (w świetle ich korespondencji), „Teksty Drugie” 2005, nr 6.
Głębicka E., Ich Noce i dnie. Korespondencja Marii i Mariana Dąbrowskich, Warszawa 2005.
Gmurczyk-Wrońska M., Stanisław Patek w dyplomacji i polityce (1914-1939), Warszawa 2013.
Graham B.D., Choice and Democratic Order: The French Socialist Party, 1937-1950, New York 1994.
Hass L., Ambicje, rachuby, rzeczywistość. Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej 1905-1928, Warszawa 1984.
Hołówko T., Ostatni rok, Warszawa 1932.
Hułas M., Wrogowie naszych sojuszników. Kwestia (nie)istnienia stanu wojny między Polską a Włochami. 1940, „Białostockie Teki Historyczne” 2017, nr. 15.
Jabłoński H., Polityka Polskiej Partii Socjalistycznej w czasie wojny 1914-1918, Wrocław 1986.
Kamiński M.K., Konflikt polsko-czeski 1918-1921, Warszawa 2003.
Kamiński M.K., Zacharias M.J., Polityka zagraniczna Rzeczypospolitej Polskiej 1918-1929, Warszawa 1998.
Kardyni-Pelikanova K., Karel Havlicek Borovsky. W kręgu literatury polskiej, Wrocław 1986.
Kargol A., Strug. Biografia polityczna. Miarą wszystkiego jest człowiek, Kraków 2016.
Karwacka H., „Młoda Białoruś” w recepcji Młodej Polski (Rekonesans), [w:] Na pograniczu. Studia i szkice, red., H. Karwacka, J. F. Nosowicz, Białystok 1992.
Kącka K., Zagadnienie polskich granic w działalności Ministerstwa Prac Kongresowych praz Biura Prac Kongresowych 1940-1948, „Historia i Polityka” 2009-2010, nr 2-3.
Kilańczyk P., Julian Stachiewicz (1890-1934). Żołnierz i historyk, Poznań 2014.
Klaczyński S.Z., Wieczny emisariusz sprawy. O Tadeuszu Hołówce, Wilno 1935.
Klimecki M., Filipow K., Legiony Polskie. Dzieje bojowe i organizacyjne, Warszawa 2014.
Koc A., Wspomnienia, oprac. J. Mierzwa, Wrocław 2005.
Kołodziej E., Dzieje Polonii w zarysie 1918-1939, Warszawa 1991.
Kornat M., Idea prometejska a polska polityka zagraniczna (1921-1939/1940), [w:] Ruch prometejski i walka o przebudowę Europy Wschodniej (1918-1940), red. M. Kornat, Warszawa 2012.
Korwin-Sokołowski A.L., U boku Marszałka: Wspomnienia Szefa Gabinetu, Warszawa 2015.
Kozikowski E., Od Prusa do Gajowiczyńskiej, Kraków 1969.
Kozłowski W., Odrodzenie Artylerii Polskiej w 1914 roku, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 1989, nr 33.
Król W., Polskie skrzydła nad Francją, Warszawa 1986.
Lewis M., Les frontières de la Répubique. Immigration et limites de l’universalisme en France (1918 – 1940), Marseille 2010.
Libera P., Ewolucja ruchu prometejskiego w okresie międzywojennym, [w:] Ruch prometejski i walka o przebudowę Europy Wschodniej (1918-1940), red. M. Kornat, Warszawa 2012.
Ładyga T., Polska Partia Socjalistyczna (Frakcja Rewolucyjna w latach 1906-1914), Warszawa 1972.
Łątka J.S., Adampol – polska wieś nad Bosforem, Kraków 1981.
Malinowski J., Stefan Dąbrowski (1877-1947). Biografia polityczna, Poznań 2014.
Meysztowicz J., Czas przeszły dokonany. Wspomnienia ze służby w Ministerstwie Spraw
Zagranicznych w latach 1932-1939, Kraków 1984.
Molenda J., Piłsudczycy a Narodowi Demokraci 1908-1918, Warszawa 1980.
Moszumański Z., Kozak Z., Wojenne szkoły dla oficerów Artylerii (1914-1921), Pruszków 2013.
Nałęcz T., Polska Organizacja Wojskowa 1914-1918, Wrocław 1984.
Nie tylko Pierwsza Brygada. W Adiutanturze Rady Regencyjnej, oprac. S. Rostworowski, 1993.
Nowak K., Polsko-czechosłowacki konflikt graniczny, [w:] Śląsk Cieszyński w latach 1918-1945, red. I. Panica, Cieszyn 2015.
Pająk J.Z., Lewica niepodległościowa w Królestwie Polskim (sierpień 1914-sierpień 1915), „Czasy Nowożytne” 1998, t. V.
Pastusiak L., Kraje odległe a jednak bliskie. Polska-Kanada 1945-1961, Toruń 2002.
Piłsudski J., Korespondencja 1914-17, oprac. S. Biegański, A. Suchcitz, Londyn 1984.
Podemski P., Faszyzm włoski wobec kwestii żydowskiej 1919-1938, „Acta Universitatis Wratislaviensis” 2002, nr 1.
Rędziński K., Początki szkolnictwa w Sosnowcu (1870-1914), „Studia i Prace Pedagogiczne” 2014, nr 1.
Romeyko M., Wspomnienia o Wieniawie i o rzymskich czasach, Warszawa 1990.
Samuś P., Walery Sławek. Droga do niepodległości, Płock 2002.
Schimitzek S., Drogi i bezdroża minionej epoki. Wspomnienia z lat pracy w MSZ 1920-1939, Warszawa 1976.
Sibora J., Narodziny polskiej dyplomacji u progu niepodległości, Warszawa 1998.
Sierpowski S., Studia z historii Włoch XX wieku, Poznań 2012.
Smoliński J., Wojsko Polskie w kampanii francuskiej, Warszawa 1995.
Szczepkowska E., Relacje polsko-ukraińskie na łamach tygodnika „Przymierze” ze szczególnym uwzględnieniem publicystyki Joachima Wołoszynowskiego, „Media-Kultura-Komunikacja Społeczna” 2013, nr 9.
Śladkowski W., Wysepka polska we Francji. U Marii i Henryka Gierszyńskich w Ouavrille 1878–1930, Lublin 2005.
Temime É., Histoire de Marseille de la Révolution à nos jours, Paris 1999.
Tomaszewski J., Preludium zagłady. Wygnanie Żydów polskich z Niemiec w 1938 r., Warszawa 1998.
Tryniszewski E., Antoni Osuchowski 1849-1928. Zarys biograficzny, Olsztyn 1985.
Uziembło A., Ludzie i Tatry, oprac. A. Leinwand, Kraków 1987.
Wandycz D.S., Zapomniany list Piłsudskiego do Masaryka (II), „Orzeł Biały” 1953.
Wandycz P., France and her Eastern Allies 1919-1925. French-Czechoslovak-Polish Relations from the Paris Peace Conference to Locarno, Minneapolis 1962.
Wasilewski L., Józef Piłsudski jakim go znałem, Warszawa 1935.
Wasilewski L., Wspomnienia 1870-1904 (1914). Fragmenty dziennika 1916-1926. Diariusz podróży po kresach 1927, oprac. J. Dufrat, P. Cichoracki, Łomianki 2014.
Wegnerowicz R., Element europejski w koloniach francuskiej Afryki Północnej, [w:] Od Warszawy do Sahary, oprac. L. Gustowski, Warszawa 1932.
Werschler I., Z dziejów obozu belwederskiego. Tadeusz Hołówko, życie i działalność, Warszawa 1984.
Winnicki Z.J., Rada Regencyjna, Wrocław 2017.
Wołos M., „Ojczyźnie służy” Damian Stanisław Wandycz (1892-1974), Bełchatów–Kraków–Warszawa 2015.
Wołos M., „W straży przedniej”. Żołnierska droga Andrzeja Struga do niepodległej Polski, [w:] Andrzej Strug. Dzieło i czasy, red. A. Kargol, Warszawa 2012.
Wołos M., Przerwana droga do niepodległej Kazimierz Piątek „Herwin” (1886-1915), Warszawa 2016.
Wołos M., Stowarzyszenie Młodzieży Postępowo-Niepodległościowej „Promień” w Krakowie w latach 1910-1914, [w:] Lewicowy Kraków w okresie międzywojennym, red. A. Kargol, Kraków 2017.
Woźniak Z., Polsko-turecka wymiana gospodarcza w okresie międzywojennym, „Studia Historyczne” 1981, nr 1.
Zaleski A., Wspomnienia, oprac. K. Kania, K. Kloc, P. M. Żukowski, Warszawa 2017.
Zaremba Z., Wspomnienie. Pokolenie przełomu, Kraków 1983.
Ziemba J., Kształtowanie się proletariatu Zagłębia Dąbrowskiego 1865-1914, Warszawa 1980.
Żukowski P.M., Na przełomie wojny i pokoju. Francja w oczach polskiej opinii publicznej od wiosny 1938 roku do lata 1940 roku, Kraków 2012.
Strony internetowe:
https://www.findagrave.com/memorial/147886610/roman-wegnerowicz
https://www.legacy.com/obituaries/coastreporter/obituary.aspx?n=stan-guy-wegnerowicz&pid=188915540
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Tempus
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
