Kryterium słusznościowe oceny bezpodstawnego wzbogacenia

Abstract

Artykuł omawia wątpliwości dotyczące podstaw, na jakich opiera się ocena bezprawności
przy instytucji bezpodstawnego wzbogacenia. Powyższa problematyka jest punktem wyjścia do analizy
wątku etyczno-moralnego: czy poza względami formalnymi kryterium „bezprawności” mogą stanowić
względy słusznościowe? Czy miernikiem oceny „niesłusznego” nabycia korzyści mogą być kryteria
leżące poza sferą prawną? Celem niniejszego tekstu jest nie tylko ukazanie stanowiska doktryny w tej
kwestii, ale próba zwrócenia uwagi na możliwości zmian zapatrywania na ten temat. Możliwe jest uznanie
szerokiego ujęcia podstawy roszczenia o zwrot niesprawiedliwego wzbogacenia, odwołującego się
do oceny słuszności. Wydaje się, że ogólne refleksje teoretyczne mogą dostarczyć inspiracji do dalszych
rozważań doktryny i służyć potrzebom praktyki. Instytucja bezpodstawnego wzbogacenia może mieć
szczególne znaczenie, gdyż ma ona charakter bardzo ogólny, dostosowując się do nowych, niecodziennych
sytuacji. Jest częścią prawa cywilnego będącą nośnikiem sprawiedliwości społecznej. Można więc
mówić o jej wyjątkowości, czy wręcz powiedzieć, że zajmuje położenie równoważne klauzulom generalnym.