Adam Smith: podział pracy i jego konsekwencje etyczno-społeczne (użyteczność czy racjonalność?)

Abstract

Najbardziej popularna ideą Adama Smitha, tj. podział pracy, jest oparta na szerszym kontekście społecznym, podlegającym ocenom etycznym, a nie tylko efektywności ekonomicznej. Z jednej strony podział pracy radykalnie poprawia wydajność pracy, a z drugiej pogarsza status pracownika. U Smitha ekonomia jest rozwinięciem filozofii, u podstaw której jest całościowa teoria etyczna, która odwołuje się nie do wartości utylitarnych czy egoizmu, ale do uczucia powszechnej sympatii (etyka poprzedza ekonomie). Oznacza to, że racjonalnej ocenie etyki normatywnej podlegają zarówno mechanizmy ekonomiczne jak również ich konsekwencje. W sporze między wartościami, czy system społeczno-ekonomiczny ma być racjonalny czy użyteczny, Smith opowiada się za stoicka zasadą racjonalności.