Koncepcja odbudowy sił zbrojnych w kraju w okresie formowania Armii Polskiej w ZSRR i po jej ewakuacji do Iranu

Abstract

W koncepcjach odbudowy niepodległego państwa polskiego władze na uchodźstwie dostrzegały konieczność sformowania sił zbrojnych i walki u boku sojuszników zachodnich. Aktywny udział w działaniach wojennych miał zapewnić Polsce odzyskanie niepodległości w sprawiedliwych granicach. Na przełomie 1941 i 1942 r. uważano, że Niemcy wkrótce przegrają wojnę, a Polska – w ramach bloku państw międzymorza położonych między Niemcami a ZSRR – powinna zachować kresy wschodnie, na zachodzie granica powinna przebiegać na linii Nysy Łużyckiej, Odry z przedmościem w rejonie Szczecina wraz Rugią, a na północy wzdłuż wybrzeża bałtyckiego z Gdańskiem i Królewcem. W koncepcji Komisji Studiów Sztabu NW opracowanej w lutym 1942 r. przewidywano, że w odbudowie naszych sił zbrojnych w kraju należy uwzględnić dwie hipotezy:
1. Front niemiecko-radziecki, na skutek załamania się ZSRR albo wyczerpania sił obu stron ustabilizuje się na wschód od ziem polskich, na których wybuchnie powstanie antyniemieckie.
2. Niemcy doznają gwałtownej klęski, a Armia Czerwona – aczkolwiek wyczerpana – znajduje się na ziemiach polskich Wybuch powstania zbrojnego wg hipotezy pierwszej byłby sygnałem do odbudowy naszej państwowości i podjęcia działań nad odtwarzaniem sił zbrojnych w okresie powstania, następnie do rozejmu, zawarcia pokoju i po przyjęciu traktatu pokojowego. Uczestniczyły by w nich władze na uchodźstwie, Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie i Armia Krajowa. Odtworzone siły zbrojne odpowiednio uzbrojone i wyszkolone, ześrodkowane w zgrupowaniach: pomorskim, wielkopolskim i śląskim, mogłyby uczestniczyć w interwencji na kierunku zachodnim uderzając z przedmościa przy ujściu Odry na Berlin od północy albo od południowego wschodu. Mniej liczna część sił, będąca w zgrupowanych: litewsko-białoruskim, poleskim i małopolskim, działałaby jako osłona granicy wschodniej. Zakładano, że kraj może dać 3,5 mln. ludzi pod broń, co pozwoliłoby na wystawienie 75 wielkich jednostek wojskowych oraz lotnictwa i marynarki wojennej. W przypadku zaistnienia sytuacji wg hipotezy drugiej odtwarzanie naszych sił zbrojnych będzie mogło nastąpić po zwycięstwie ZSRR nad Niemcami. Potrzeby interwencyjno-okupacyjne na zachodzie będą prawdopodobne, gdyż Armia Czerwona będzie zajmowała wschodnie Niemcy i porty bałtyckie, stąd trzeba się liczyć z okupowaniem całej Polski. W takim przypadku należy brać pod uwagę, że rozstrzygnięcia mogą nastąpić jedynie na drodze dyplomatycznej, w której z pomocą przyjść mogą anglosasi, ale nie będzie ona wykraczać poza obszar etnograficzny. Zadania okupacyjne na ziemiach poniemieckich, ewentualnie przyznanych Polsce, przejęłyby polskie siły zbrojne od Armii Czerwonej. Zgoda na taką sytuację oznaczałaby dobrą wolę ZSRR i byłaby polskim sukcesem, choć wynikającym z chęci zachowania przez Kreml państwa buforowego pomiędzy Niemcami a ZSRR. Należy założyć, że kresy wschodnie byłyby poza Polską, a jakość osłony na wschodzie będzie również uzależniona od dyplomacji. Przy korzystnych ustaleniach, siły te będą ograniczone do zadań obserwacyjnych. Państwo polskie będzie w stanie wystawić 2,5 mln. ludzi pod broń, co pozwoli na wystawienie 55 wielkich jednostek wojskowych oraz lotnictwa i marynarki wojennej. Stan taki nie pozwoli przeciwstawić się aspiracjom ZSRR, ale jeżeli naruszą one interesy Wielkiej Brytanii to może dojść do konfliktu dającego nam okazję do odzyskania niepodległości w nowych granicach.