Garnizon Siedlce w procesie utrzymania bezpieczeństwa militarnego w II Rzeczypospolitej (1922–1939)

Abstract

Garnizon Siedlce odgrywał ważna rolę w bezpieczeństwie militarnym II Rzeczypospolitej od zarania niepodległości, aż po jej upadek w 1939 r., stanowił ważny węzeł drogowy i kolejowy. Po rozbrojeniu Niemców w Siedlcach, 25 listopada 1918 r. rozkazem Ministerstwa Spraw Wojskowych rozpoczęto formułować pułk piechoty początkowo zwany siedleckim, nieco później pułk otrzymał numer 22. Pierwszym dowódcą pułku został płk Wacław Pażuś, objął on zarazem funkcję dowódcy Siedleckiego Okręgu Wojskowego. W Siedlcach powstawały formacje wojskowe na bazie działającego Polskiej Organizacji Wojskowej, jednostek Polskich Sił Zbrojnych i zaciągu ochotniczego. W styczniu 1919 r., kiedy 22 pułk piechoty wyruszył na front, w siedleckich koszarach rozpoczęto organizację batalionu zapasowego. Wkrótce jego dowództwo objął kpt. Stanisław Biernacki, który został także dowódcą całego garnizonu. Po zakończeniu działań wojennych 9 Dywizja Piechoty, a wraz z nim 22 pp pozostał w rejonie Mołodeczna na Wileńszczyźnie. We wrześniu 1922 r. pułk powrócił do koszar w Siedlcach. Również 8 września 1922 r. stanął garnizonem 9 pułku artylerii ciężkiej (1 dywizjon w Brześciu). W kilka dni potem przybył do miasta dowódca 9 DP płk. Mieczysław Trojanowski z dowództwem i sztabem dywizji. Zamiast dotychczasowego wojskowego podziału państwa na Dowództwa Okręgów Generalnych utworzono Dowództwa Okręgów Korpusu 9 DP wraz z podległymi jej pułkami wchodziła w skład IX DOK w Brześciu nad Bugiem. Ostatecznie w okresie międzywojennym w Siedlcach stacjonowały następujące jednostki i urzędy wojskowe: dowództwo i sztab 9 DP, 22 pp, 9 pac (do 1933 r.), 9 pal (od 1933 r.), Komenda Rejonu Uzupełnień, Rejonowy Inspektorat Koni, Wojskowy Sąd Rejonowy, Obwodowa Komisja Przysposobienia Wojskowego nr 22, 9 pluton żandarmerii, Powiatowa Komenda Przysposobienia Wojskowego, Komenda PW Krakusi, placówka oficera Samodzielnego Referatu Informacyjnego IX DOK Brześć nad Bugiem oraz kościół garnizonowy pw. Serca Jezusowego. W grudniu 1922 r., po zabójstwie prezydenta RP Gabriela Narutowicza, batalion sztabowy i 3 batalion 22 pp wyjechały do Warszawy, gdzie pełniły służbę asystencyjną. 22 pp jako jeden z pierwszych poparł zamach stanu marszałka Józefa Piłsudskiego. W walkach tych pułk stracił 1 oficera zabitego i 3 rannych oraz 3 zabitych i 18 rannych żołnierzy. 23 marca 1939 r. w Garnizonie Siedlce ogłoszono mobilizację alarmową, która przebiegała w dwóch zasadniczych pionach: materiałowym i personalnym. W czerwcu 1939 r. jednostki 9. DP przetransportowano na Pomorze, gdzie weszły w skład Armii „Pomorze” gen. Władysława Bortnowskiego. Dowódcą garnizonu i Ośrodka Zapasowego 9 DP został ppłk Stanisław Adamus. W nocy 31 sierpnia w jednostkach zapasowych garnizonu siedleckiego ogłoszono stan ostrego pogotowia.