Formalne przesłanki stosowania środków przymusu bezpośredniego wobec osób nieletnich

Abstrakt

Zwiększająca się z roku na rok liczba czynów karalnych popełnianych przez osoby nieletnie, w szczególności przeciwko życiu i zdrowiu, powoduje coraz większy niepokój społeczny oraz wpływa negatywnie zarówno na poczucie bezpieczeństwa, jak i jego obiektywny stan. Organy ścigania oraz wymiar sprawiedliwości stwierdzają nasilenie agresywności, bezwzględności, brutalizacji oraz przestępstw dokonywanych w zorganizowanych grupach przestępczych. Funkcjonariusze służb o charakterze policyjnym sygnalizują zwiększającą się liczbę przypadków niestosowania się przez nieletnich do wydawanych poleceń i zachowania zgodnego z prawem w trakcie interwencji, co sprawia, że następuje konieczność użycia wobec nich środków przymusu bezpośredniego. Zastosowanie środków przymusu bezpośredniego wobec nieletnich wymaga spełnienia określonych przesłanek formalnych, w tym m.in. stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia funkcjonariuszy, osób postronnych bądź samego nieletniego, a także braku skuteczności innych, mniej inwazyjnych środków perswazji. W przypadku stosowania tych środków wobec nieletnich kluczowe jest również przestrzeganie zasady proporcjonalności, co oznacza, że użycie siły musi być adekwatne do poziomu zagrożenia i służyć ochronie porządku publicznego, a nie wyłącznie represji. Niniejszy artykuł poświęcony jest analizie obowiązujących przepisów normatywnych, regulujących kwestię stosowania przymusu bezpośredniego wobec członków społeczeństwa będących u progu dorosłości. Metodologia badawcza opiera się wyłącznie na analizie aktów prawnych, w szczególności ustaw i rozporządzeń określających zasady stosowania środków przymusu przez funkcjonariuszy służb państwowych. Celem analizy jest omówienie aktualnych regulacji oraz wskazanie ich potencjalnych konsekwencji dla praktyki stosowania środków przymusu wobec nieletnich.